Filosofeer even met me mee. We staan voor het raam en kijken naar buiten. De wereld klopt. Mensen vluchten voor oorlog, vervolging, armoede, klimaatverandering. De deur opendoen voelt vanzelfsprekend. We hebben plek, geld, en zoveel overvloed. Tegelijkertijd kijken we naar binnen. Ons huis is rommelig. We hebben een woningcrisis, een zorgcrisis, een onderwijstekort, een toeslagenaffaire, wat stikstof en andere milieuproblematiek, en een aanstaande energiecrisis. Dit alles op een moment waarop de hele financiële westerse wereld op wankelen staat. Toenemende polarisatie, bewustzijn, agressie – op vele vlakken is het onrustig. De jongeren op straat met een steeds grotere mond, zich onkwetsbaar wanend, regels negerend. We voelen en zien dat het schuurt, maar durven we het migratie probleem wel echt te benoemen?

In het migratiedebat lijkt het alsof je moet kiezen: of je bent voor, of je bent tegen. Of je kiest voor de deur wijd open en volledige solidariteit, of je kiest voor de deur dicht, angstig voor wie er binnenkomt. Maar is het echt zo simpel?

Veel idealisten willen graag iedereen helpen. Het idee dat je iemand buiten laat terwijl je kan helpen, voelt onverdraaglijk. We leven in een rijk land, er is genoeg voor iedereen, denken we. Maar waarom durven we de problemen niet te benoemen? Waarom vinden we het zo moeilijk om te erkennen dat er dingen misgaan? Hoe vriendelijk is ons migratie beleid eigenlijk?

Misschien omdat we bang zijn dat we in de hoek van de vreemdelingenhaters worden geplaatst. Misschien omdat we bang zijn om het rechtse frame te bevestigen. Misschien omdat het makkelijker is om in idealen te blijven geloven dan de rommel op te ruimen die we tegenkomen zodra we de deur openzetten.

Waarom willen we de deur dichtgooien?

Aan de rechterkant zien we angst. Angst voor verlies van cultuur, voor criminaliteit, voor overbelasting van zorg en onderwijs. We zien bezorgdheid over woningnood en druk op voorzieningen. Soms ontaardt die angst in harde retoriek, soms in haat. Maar achter die retoriek schuilt ook een terechte vraag: kunnen we mensen goed opvangen als we niet eens voor onze eigen kwetsbaren kunnen zorgen? Kan je een ander een thuis geven als je zelf geen plek meer hebt?

Is migratie een probleem of een oplossing?

Het eerlijke antwoord: het is beide. Migratie kan een verrijking zijn, en is vaak economisch nodig. We hebben vergrijzing, tekorten in de zorg en techniek, behoefte aan jonge mensen die willen werken. Maar migratie is ook een uitdaging: het stelt ons integratiebeleid op de proef, vergroot druk op huisvesting en kan leiden tot sociale spanningen.
We kunnen niet zonder migratie, en we kunnen migratie niet onbeperkt toestaan zonder schade te veroorzaken. Dit is geen comfortabele waarheid, maar wel een noodzakelijke.

De kunst van grenzen stellen

Het stellen van grenzen wordt vaak gezien als hard en onmenselijk. Maar grenzen stellen kan ook een daad van liefde zijn. Een ouder die een kind grenzen geeft, biedt veiligheid en duidelijkheid. Een samenleving die grenzen stelt, kan beter beschermen, zowel de eigen burgers als de mensen die binnenkomen. Daarnaast is duidelijkheid ook gewoon heel wat waard.

Het stellen van grenzen betekent niet dat we onze menselijkheid verliezen. Het betekent dat we erkennen dat we beperkt zijn. Dat we de verantwoordelijkheid nemen om opvang te bieden waar het kan, en eerlijk zijn waar het niet kan. Dat we mensen helpen om hun plek te vinden, maar ook duidelijk zijn over wat we van hen verwachten: taal leren, werken, onze waarden respecteren. En misschien moeten we zelf ook iets eerlijker zijn over wie we toelaten, nu blijkt dat immigratie uit de ene regio veel soepeler verloopt dan uit een andere regio. Daar waar we meer problemen ondervinden, moeten we ook meer aandacht geven aan wat wel of niet mogelijk is.

Eerst ons huis op orde

Misschien moeten we eerst zorgen dat we de procedures sneller maken, zodat mensen niet jaren in asielzoekerscentra hoeven te wachten. Misschien moeten we zorgen dat mensen vanaf dag één kunnen werken, zodat ze niet in afhankelijkheid en uitzichtloosheid belanden. Misschien moeten we strenger handhaven op overlast en criminaliteit, zodat we de veiligheid in wijken waarborgen. Misschien moeten we investeren in huisvesting, zodat er plek is voor zowel kwetsbare Nederlanders als nieuwkomers.
Misschien moeten we eerst ons huis opruimen, zodat we daarna de deur met overtuiging open kunnen zetten.

De paradox omarmen

Misschien is het tijd om te stoppen met doen alsof we moeten kiezen tussen de deur open of dicht. Misschien is het tijd om de paradox te omarmen: dat we willen helpen, maar niet alles kunnen dragen. Dat we mensen welkom willen heten, maar ook grenzen moeten stellen. Dat we menselijk willen zijn, maar ook verantwoordelijk.

Misschien is het tijd om eerlijk te zeggen dat we niet alle antwoorden hebben, maar wel bereid zijn om de moeilijke vragen te stellen.

Een uitnodiging tot nadenken

Misschien is deze tijd niet de tijd van roepen, maar van luisteren. Niet de tijd van oordelen, maar van onderzoeken. Niet de tijd van het sluiten of openen van deuren, maar van kijken wat er achter die deur gebeurt.

Misschien begint verandering niet bij een politieke partij of een beleidsnota, maar bij een gesprek. Een gesprek waarin we eerlijk durven te zeggen: we willen helpen, maar we willen ook beschermen. We willen open zijn, maar ook veilig. We willen menselijk zijn, maar ook realistisch.

Misschien begint het bij jou en mij, in een gesprek, vandaag. Op weg naar een migratiebeleid dat recht doet aan wie we zijn, en aan wie we willen zijn.

Waarom “kijkt links weg”?

Niet alle linkse stemmers kijken weg, maar de neiging tot wegkijken komt voort uit:
* Angst om “in de hoek van rechts” of “xenofoob” geplaatst te worden.
* Sterk geloof in structurele oorzaken (“het ligt aan armoede en uitsluiting”) waardoor individueel wangedrag niet benoemd wordt of het geoorloofd is individuele gewin boven eigen ideologie te plaatsen.
* Een humanitaire bril die problemen ondergeschikt maakt aan de morele plicht mensen op te vangen.
* Politieke framing: toegeven dat er problemen zijn kan het rechtse frame versterken → cognitieve dissonantie → wegkijken.

Het raakt overige hoofdstukken zoals:

* Cognitieve dissonantie bij welvarende progressieven (“links stemmen, rechts leven”).
* Klimaathypocrisie: voorstander zijn van klimaatmaatregelen zolang het zelf niet écht pijn doet.
* Morele superioriteit als comfortdeken (het ‘ik ben een goed mens’-narratief).
* Klassenblindheid (problemen niet in eigen wijk, dus niet voelen).
* Het wegzetten van kritiek als “fascisme” of “rechts populisme”, waardoor zelfreflectie uitblijft.

Filosofie van gastvrijheid en verantwoordelijkheid

Filosofen zoals Derrida spraken over “de onvoorwaardelijke gastvrijheid”. De gedachte dat we onze deuren altijd open moeten zetten, ongeacht wie er voor de deur staat. Een radicale, zuivere vorm van menselijkheid. Maar in dezelfde adem zag Derrida de paradox: absolute gastvrijheid kan het huis vernietigen, en daarmee ook de mogelijkheid om ooit nog gastvrij te zijn. En wat heb je aan gastvrijheid, als je dat alleen nu maar tijdelijk kan bieden maar het daarmee voor toekomst onmogelijk maakt. Is dat dan wel gastvrij?

Goede migratie gastheer

Kun je een goede gastheer zijn als je zelf geen orde in huis hebt? Of kun je een ander welkom heten terwijl je je eigen kinderen geen kamer kunt geven? En een ander beschermen als je zelf niet stevig staat?

Humaan migratiebeleid

Het is zinvol te kijken hoe je je migratiebeleid inricht. Niet alleen op wat je als land nodig hebt, maar ook op wat je kan bieden. En misschien zelfs naar wie je het beste kan helpen, of met minste impact op de omgeving. 

85% van de asielzoekers komen van islamitische landen, terwijl die islamitische landen zelf nagenoeg geen asielzoekers opnemen. Dat wringt en schuurt. Daarnaast hebben velen daarvan geen toekomst hier in Nederland qua werk, moeten ze wel jaren wachten tot een besluit, en mogen ze ondertussen niet werken of iets doen. Eigenlijk is het meer een gevangenis dan opvang, wat alleen maar criminaliteit stimuleert. We faciliteren onze eigen vreemdelingenhaat door dit soort praktijken (en dat dan asielbeleid noemen).

Misschien ligt de weg naar een humaan migratiebeleid niet in de uitersten, maar in het erkennen van de spanning tussen openheid en draagkracht. Misschien moeten we leren verdragen dat we niet iedereen kunnen helpen, en tegelijk leren verdragen dat we niet iedereen buiten kunnen houden.

Wat zien we op straat?

Wie door de Nederlandse straten loopt, ziet een veelkleurige samenleving. Met zowel de ups als de downs. Restaurants met Syrisch eten, Oekraïense bakkerijen, Poolse supermarkten. We zien ook zeker die jongeren met een grote mond, op scooters zonder helm, jongeren die regels negeren, soms met criminele verleiding dichtbij. We zien de frustratie bij wijkagenten, docenten en buurtbewoners. Het is niet raar dat mensen zich afvragen: “Kan onze samenleving dit wel aan?”

Hoe veel valt of staat bij de integratie

We zien dat sommige groepen migranten snel integreren. Oekraïners leren vaak snel de taal, werken hard, tonen dankbaarheid. De overeenkomsten in leefstijl en normen helpen daarbij enorm. Tegelijkertijd zien we dat anderen worstelen met taal, werk, en het begrijpen van onze regels en waarden. We zien gezinnen jaren wachten in asielzoekerscentra, verboden om te werken, zonder perspectief. We zien dat uitzichtloosheid kan omslaan in frustratie, frustratie in agressie, en agressie in criminaliteit. En zo gek is dat niet.

Wordt het niet tijd om ons huis even grondig op te ruimen, als een soort voorjaarsschoonmaak, zodat we weer open en eerlijk de deur open kunnen zetten van een opgeruimd huis met duidelijke regels?

Wat A.I. hierover zegt
“

Migratie is een paradox: we hebben het nodig én het schuurt.

Data tonen:

* Vergrijzing maakt migratie economisch wenselijk, vooral voor zorg en techniek.
* Tegelijk groeit de druk op woningmarkt, zorg, onderwijs en sociale cohesie.
* Integratie verloopt aantoonbaar verschillend per herkomstgroep, opleidingsniveau en cultuurafstand.
* Criminaliteitscijfers onder migranten zijn gemiddeld hoger in groepen waar taalachterstand, werkloosheid en segregatie samenkomen.
* Langdurige opvang zonder perspectief vergroot kans op psychische klachten en sociale problemen.

Vanuit systeemdenken geldt:

* “Iedereen welkom”  (Links) is onhoudbaar als huisvesting en integratiecapaciteit niet meegroeien.
* “Iedereen buiten houden” (Rechts) is onrealistisch in een globale, verbonden wereld.
* Een duurzaam migratiebeleid balanceert tussen draagkracht en solidariteit, niet tussen emotie en angst.

Waarom kijkt links weg?

* Angst voor het “foute kamp” als problemen benoemd worden.
* Morele identiteit belangrijker dan ongemakkelijke feiten.
* Structurele oorzaken als verklaring voor gedrag kunnen leiden tot wegkijken bij individuele verantwoordelijkheid.
* Klassenblindheid: migratieproblemen voelen anders als je in een wijk woont waar je ze dagelijks ervaart.

Waarom wil rechts de deur dicht?

* Angst voor verlies van cultuur en identiteit.
* Zichtbare overlast en criminaliteit versterken de roep om harde grenzen.
* Legitieme zorgen over draagkracht, misbruikt door extreme retoriek.
* Verlangen naar controle in een chaotische wereld.

Migratie als probleem én oplossing:

* Migratie kan tekorten op de arbeidsmarkt opvullen, maar zonder goede integratie wordt de potentiële oplossing een probleem.
* Gastvrijheid vereist draagkracht en structuur; zonder orde in huis geen duurzame gastvrijheid.
* Grenzen stellen is geen onmenselijkheid, maar verantwoordelijkheid.

Vanuit A.I.-perspectief:

Migratie is een echte systeemvraag, geen simpel moreel vraagstuk.

Data tonen:
* Wereldwijd zijn er meer dan 110 miljoen ontheemden, een getal dat elk jaar stijgt door conflicten en klimaatverandering.
* West-Europese landen kampen tegelijk met woningtekorten, zorgcapaciteitstekorten, criminaliteit en vergrijzing.
* Integratie slaagt vaak beter bij migranten met een vergelijkbare onderwijsachtergrond en gedeelde culturele referenties.
* Langdurige opvang zonder perspectief vergroot de kans op psychische problemen, frustratie en criminaliteit.

 

Vanuit systeemdenken geldt:
* Een samenleving kan alleen duurzaam gastvrij zijn als het fundament op orde is.
* Draagkracht (woningmarkt, zorg, onderwijs, cohesie) is geen excuus, maar een voorwaarde voor succesvolle migratie.
* Absolute openheid kan leiden tot instabiliteit, wat weer leidt tot politieke tegenreacties en het sluiten van grenzen.

* Je kunt zowel empathie (de deur openzetten) als systeemlogica (het huis opruimen) tegelijk hanteren.
* De paradox van gastvrijheid is geen fout, maar een spanningsveld dat continu opnieuw uitgelijnd moet worden.
* De vraag is niet: “Hoeveel kunnen we aan?” maar: “Hoe bouwen we systemen die zowel menselijk als houdbaar zijn?”
* Je hoeft niet te kiezen tussen open of dicht; je moet leren balanceren.
* Grenzen stellen en gastvrijheid hoeven geen tegenpolen te zijn.
* De vraag is: Hoeveel migratie kunnen we duurzaam integreren, zodat het een win-win blijft in plaats van een brandhaard van frustratie en polarisatie?

Misschien is het tijd om migratie niet langer te behandelen als een ‘voor of tegen’-strijd, maar als een voortdurend balanceren tussen solidariteit en draagkracht. En eerlijk durven toegeven dat het nu niet in een gezond evenwicht is.
 Zodat we een huis bouwen waarin gastvrijheid niet een tijdelijke luxe is, maar een duurzame mogelijkheid.

Misschien is het tijd om de paradox te omarmen:
We willen helpen, maar we kunnen niet alles dragen.
We willen beschermen, maar niet verharden.
We willen menselijk blijven, maar ook eerlijk zijn over grenzen.
Migratie is geen makkelijk thema, maar dat betekent niet dat we moeten stoppen met het stellen van moeilijke vragen.
Misschien begint dat met één gesprek. Vandaag.”

Bronnen & Referenties

1. Migratie als economische noodzaak en paradox

• ECB / beleidsmakers: Christine Lagarde (ECB) stelt dat buitenlandse werknemers goed zijn voor de economie; migratie compenseert demografische krimp en stimuleert groei.Reuters+1
• Financiële Times: Centrale banken (ECB, BoE, BoJ) waarschuwen dat verouderende bevolkingen rijke economieën onder druk zetten zonder migratie.Financial Times
• PNAS (Marois, Bélanger & Lutz, 2020): Microsimulatie toont dat selectieve migratie én goede integratie economische aandoening door vergrijzing kunnen verlichten, terwijl hoge migratie met lage integratie het tegenovergestelde effect heeft.PMCPNAS
• EU / JRC: Migratie van zorg- en langdurige zorgprofessionals is cruciaal: de EU heeft tot 2030 drie miljoen extra werkenden nodig in die sectoren; mobiliteit helpt dat deels opvangen.EU Science Hub

2. Migratie-innovatie en arbeidsmarktimpact

• Eurasian Economic Review (2024): Jonge migranten kunnen innovatie stimuleren; minder kans op verdringing dan complementair voor volwassen, vooral in innovatieve sectoren.SpringerLink
• Labor Economics (2023): Op korte termijn kan migratie negatieve effecten hebben op werkgelegenheid van laagopgeleide autochtonen, maar op lange termijn verdwijnen die effecten, en hoogopgeleiden profiteren. Sterke arbeidsmarktinstituties helpen bij absorptie.ScienceDirect

3. Huisvestingscrisis in Nederland

• Guardian: Nederland kampt met ernstig tekort aan betaalbare woningen—prijs van huizen is meer dan tien keer gemiddeld salaris, mensen verdrijven zichzelf uit de markt.The Guardian
• Wikipedia (woningtekorten NL): Ongeveer 396.000 woningen te weinig in 2025; tekort kan oplopen tot 453.000 in 2027. Slechts circa 82.000 nieuwe woningen gebouwd in 2024 terwijl doel was 100.000.Wikipedia
• The Guardian (Amsterdams squatter-conflict): Amsterdam kampt met woningtekorten en oplopende ongelijkheid; slechts 4,5% van het aanbod is betaalbaar, tegen 23% in 2017.The Guardian
• Frontiers (Amsterdam-onderzoek): Sociale huur neemt af, wachttijden gemiddeld 16 jaar in Amsterdam; puntensysteem en EU-regels verkleinen toegang tot betaalbare woningen voor starters.Frontiers

4. Politieke reacties en spanningen

• AP News: De Nederlandse rechtse regering introduceert streng migratiebeleid: herinvoering grenscontroles, beperking gezinshereniging, kortere verblijfsvergunningen, benoeming veilige gebieden.AP News
• FT (Migration discourse): Politieke fractie van rechts sluit migratie strakker af, uit vrees voor overbelasting van voorzieningen en publieke opinie.Financial Times
• Times (NL-vol): Verwijst naar Geert Wilders’ retoriek over ‘Nederland is vol’, door bevolkingsgroei met 1 miljoen in acht jaar; druk op huisvesting, zorg en onderwijs.The Times

5. Filosofie: onvoorwaardelijke gastvrijheid en de paradox

• Jacques Derrida (via secundaire beschrijving op Reddit): Onvoorwaardelijke gastvrijheid betekent ‘ja’ zeggen tegen elke vreemdeling zonder voorwaarden; maar Derrida waarschuwt dat dit het huis (de gastvrijheid zelf) kan vernietigen.Reddit