40. De Zondvloed – Kosmische herinnering of mythische overdrijving?

Iedere oude cultuur lijkt erover te vertellen: een grote vloed, een allesverzengende golf, water dat het land overspoelt en de mensheid bijna wegvaagt. Of je nu kijkt naar de Bijbel (Noach), de Soemerische teksten (Utnapishtim), de verhalen van de Inca’s of de overleveringen van de Aboriginals — overal duikt dezelfde echo op: de aarde is ooit compleet schoongeveegd door water.

De wetenschap schuift dit vaak onder de noemer mythologie of overdreven herinneringen aan plaatselijke overstromingen. Maar waarom zijn die verhalen dan zo universeel?

Een andere lezing

“Stel je een hemel voor die plots donker wordt. Een komeet raast langs. De maan trekt dichterbij, watermassa’s beginnen te kolken. De mens kijkt omhoog, begrijpt niets en vreest alles. Wanneer de vloed komt, neemt hij huizen, velden en families mee. Alleen de verhalen blijven, bewaard in kleitabletten, gezangen en bijbelteksten.

De aarde is al eerder geraakt door kosmische voorbijgangers. De ene keer is het iets kleins als een meteoriet die op de Aarde inslaat, de andere keer is het een hele grotere gebeurtenis zoals die waarbij onze Maan gevormd werd. Onze maan heeft nog steeds hele grote invloed op de Aarde, kijkend naar de eb en vloed invloeden. Als een grote voorbijganger langs de Aarde scheert, dan zal die net als de Maan dat doet invloed hebben op alles wat op Aarde leeft. Het zal aantrekkingskrachten veranderen, en net als de Maan aan het water trekken in zijn voorbijvlucht. Dus zelfs zonder een impact kan een voorbijkomend lichaam zeker voor een genadeloze zondvloed zorgen….

Wat als de zondvloed geen verzinsel is, maar een kosmisch geheugen? Niet zomaar regen en rivier, maar de schokgolven van een buitenaardse ontmoeting. De aarde als schip in woelige kosmos, getroffen door krachten die groter waren dan zijzelf.”

Mogelijke scenario’s

Smeltende ijskappen rond 12.000 jaar geleden (einde van de ijstijd) → zeespiegels stijgen tientallen meters.
Kosmische inslag (comet impact hypothese) → plotselinge overstromingen, megatsunami’s.
Gravitatie-effecten (bijv. een hemellichaam dat te dichtbij kwam) → massale verplaatsing van water, net als dat de maan ook aan ons water ’trekt’.
Cultureel geheugen → een optelsom van grote lokale overstromingen, samengevoegd tot één oerbeeld.

Wat AI hierover zegt

AI wijst erop dat er sterke aanwijzingen bestaan voor een snelle zeespiegelstijging rond 10.800 v.Chr. (het begin van de zogenoemde Younger Dryas-periode). Ook zijn er kraters gevonden van cosmische inslagen uit die periode, die zouden kunnen bijdragen aan tsunami’s of verschuivingen of het versneld vloeibaar worden van die grote hoeveelheden ijs. Toch is er geen eenduidig bewijs voor één wereldwijde vloed. De mythe van de zondvloed lijkt een samensmelting van meerdere rampen en herinneringen, die door culturen over de hele wereld zijn doorgegeven. Feit blijft wel dat zowel de wetenschap als mythes uit gaan van een grote reset ergens in die periode.

Waarom komt het verhaal van een zondvloed in zoveel culturen voor?

Omdat grote overstromingen diep in het collectieve geheugen zijn gegrift. Wetenschappers vermoeden dat het een mengsel is van historische gebeurtenissen — zoals smeltende ijskappen na de laatste ijstijd — én symbolische overlevering. Maar de opmerkelijke overeenkomst tussen verhalen wereldwijd doet vermoeden dat er méér aan de hand is dan louter toeval.

Wat zeggen wetenschappers over een wereldwijde vloed?

De meeste geologen wijzen een éénmalige wereldwijde zondvloed af. Wel bestaan er aanwijzingen voor snelle zeespiegelstijgingen rond 10.800 v.Chr., aan het einde van de laatste ijstijd (de zogeheten Younger Dryas-periode). Die gebeurtenissen zouden gigantische overstromingen hebben veroorzaakt — bijvoorbeeld door het plotseling breken van ijsdammen of smelten van gletsjers. Dat kan wereldwijd herinneringen hebben nagelaten die later mythisch zijn geworden.

Bestaan er bewijzen voor kosmische oorzaken?

Er is een hypothese dat een komeet- of asteroïde-inslag rond dezelfde periode een wereldwijde klimaatschok veroorzaakte. In Groenland en Noord-Amerika zijn nanodiamanten, glasparels en kraters gevonden die wijzen op een grote inslag. Zo’n gebeurtenis zou de ijskappen kunnen hebben doen smelten, met vloedgolven en ecologische chaos als gevolg. Dit scenario verbindt geologie, mythologie en astronomie tot één groot verhaal van catastrofe en vernieuwing.

Wat bedoelen mensen met “gravitatie-effecten” of “kosmische voorbijgangers”?

Sommige alternatieve theorieën stellen dat een hemellichaam (bijvoorbeeld een komeet of mini-planeet) dicht langs de aarde kan zijn gescheerd zonder inslag, maar wél met enorme zwaartekrachtsinvloeden.
Zoals de maan getijden veroorzaakt, zou zo’n passerend object letterlijk oceanen kunnen optillen en doen overspoelen. Hoewel dit theoretisch mogelijk is, bestaat er geen hard bewijs dat dit in het recente geologische verleden is gebeurd.

Kan de zondvloed een collectief cultureel geheugen zijn?

Waarschijnlijk wél. De mens heeft rampen altijd onthouden in verhalen, rituelen en mythen. Een grote vloed staat symbool voor reiniging, hergeboorte en kosmische herstart. Dat zulke verhalen opduiken in Soemerische, Bijbelse, Aziatische en Zuid-Amerikaanse culturen wijst erop dat onze voorouders iets werkelijks hebben meegemaakt — maar dat ze het vertaalden naar de taal van betekenis, niet van meetkunde.